ZAZPIGARREN HERIOTZA. Aurkezpena, lehen iruzkinak

PDFPRINT

Kalean da liburua eta, irakurleengana iristen den heinean, hainbat post ipiniko ditut sustatzen dituen kontuen gainean. Hona, lau puntutan, aurkezpenaren eta hura jasoz argitaraturiko iruzkinen gaineko nire komentarioak

BAT

Juan Kruz Igerabidek eman zion sarrera aurkezpenari Zoramen Transitorioa testu ederrarekin.

BI

Ondoren, Zazpigarren Heriotzan zehar aipaturiko hainbat aipuen hautaketa egin eta segidan irakurri nituen. Hona hautaketa:

  1. “–Ohean nengoen –esan zuen–. Amak hil nendila eskatzen zidan, dena prest zegoela eta mugitzeko mesedez. Ama oheburuan kokatua. Eskolarako deitzen zionean bezala, leunki hasieran, “tira, gosaria prest daukazu”, baina gero eta ozenago, eta haserre bizian azkenerako, tapakiak kentzen zizkion arte. –Amatxorekin egiten duzu amets, beraz. Baina ez zen ironiaz konturatu, edo ez zuen konturatu nahi izan. Baietz erantzun zion, zehaztasun gehiago eskatzen zuela uste izan balu bezala. Ama oheburuan zegoela, eskuak gerrian, behin eta berriz zentzurik gabeko agindu hura errepikatuz. “Dena prest dago” esaten zion, “zerraldoa erosia, apaiza deitua, eskela jarria, eta orain hil egin behar duzu derrigorrez”. Leihotik itzuli zen kasu egiten ote zion egiaztatzeko. Konturatzen al zen? Berak gazteegia zela eta ez zuela hil nahi erantzuten zionean, amak berekoitzat tratatzen zuela, bere buruaz besterik ez arduratzea aurpegiratzen ziola zitalki. “Ziztrin ez bestelakoa” esan ohi zuen. “Ziztrin ez bestelakoa”, ze inporta zaizu zuri nire nahigabea, ahaztu al zaizu zaren guztia niri, nire sufrimenduari zor diozula?”. Eta zapi zuria eskuartean bihurritu ondoren, jertse beltzaren manga barnean gordetzeko keinu hura”.
  1. “Beteta gaude benetako esanahia inork erakutsi ez dizkigun hitzez, oinazea da horietako bat. Beste bat, heriotza. Ez dakigu zertaz ari diren, baina erabili egiten ditugu, misterio bat da hori. […] Normaltasunaren serieko ekipamenduarekin batera dator, utziezin, gure katolikotasuna –sinesleak gara, katolikoak–. Benetan, horixe da anomalia, gure sinpletasunaren teorema gezurtatzeko erabiltzen dugun erokeria, baina guztiz normala, arauzkoa egiten zaigu guri. Norberak sinetsi egiten du, beste aukerarik existituko ez balitz bezala. Ez da hutsalkeria: gogo-minez sinesten dugu, gosez; ez fede lasai batez, kontrolatu ezinezko pasio batez baizik, eutsi ezin den premia fisiko batez bezala, urgentziaz. Eromen moduren baten hazia da –ortzi-mugan ageri den ekaitz baten kondentsazioa–. Baina gurasoak ez dira gai datorren ekaitza antzemateko; sumatzen duten gauza bakarra familiaren asmoekiko onespen isil baten mezu faltsua da: itsasoan barneratzen uzten gaituzte, beraz. Euren kakatan ahaztuak dauden zaharren izarak aldatzen denbora librea pasatzen duten gazteak gara –ez gara konturatzen hori benetan denaz, eromen forma bat–. Edo txirotasunarekiko dugun gustua, arropa miserableekiko harrotasuna. Eta errezoak, errezatzea. Kulpa sentimendua, hori beti. Inadaptatu batzuk gara, baina inork ez du horretaz jabetu nahi. Ebanjelioko Jainkoan sinesten dugu”.
  1. “Justiziaren suharra beregan zeraman belaunaldi politiko baten kide izan naiz. Justiziaz hainbesteraino maitemindua, armak ere hartu baitzituen hura eskuratzeko. Borborrean zegoen, XX. mendean, zapaltzaileen eta zapalduen ordura arteko oreka aldatu beharra iraultzaren bitartez. Bizipenen zirrarek sortzen dute nortasun iraultzaile baten legamia. Haien pilaketak, oldea bilakatuz. Iraultzailea ez da erreboltaria, barrua hustu behar duena; aldiz, justizia lortzeko berdinen arteko elkartasun estu bati lotzen zaio, Euridizez maiteminduta, eta bera askatu ahal izateko, aginte esleituaren kontrako talka frontala onartu genuen. Ez genuen aita pontekorik izan, nagusien laguntzarik; bakarrik abiatu ginen, baina modu masiboan, Euridizeren bila. Gure Euridizek, mitoaren gure aldaerak, argia ere ezagutu zuen indarrez lorturiko zenbait garaipenetan, baina bahituta bukatzen zuen argi horrek, beti. Zer hobe lezake belaunaldi batek bere Euridize askatzera abiatzea baino? Nire belaunaldian hori egin ez zutenek desertatu egin zuten. Gainerakoak, botere esleitu indartsuarekin bat egin, eta egungo buruzagiak ditugu… Gure oldarra kutsakorra zen eta kaleak bereganatu zituen. Intentsitate apaleko gerra zibil bat izan zen 70eko hamarkadako zenbait urtetan, milaka atxiloketez torturatuez josia. Gutako zenbait, ekintza zuzen eta klandestinoetan espezializatu zen: ekintza bortitzak, asaldagarriak, baina ondorio eskasekoak. Orfeoren alde horrek Euridize bere atzetik zetorrela uste zuen, baina haren bila jiratu zenean, bere isolamenduaren iluntasunean, hura ez zegoen han, desagertua zen. Errukarria bere Euridizez maitemindu ez, eta haren bila infernura ere jaisteko gai ez den belaunaldi berri bakoitza”.
  1. “Zer da mendea?”, galdetzen du XX. mendeak. “Azken Borroka”, horra erantzuna.
  1. “Konturatu al zarete XX. mende honetan gauza bakoitza benetakoagoa bihurtu dela? Soldadua, hiltzaile profesionala bihurtu da; politika, krimena da; kapitala, errausketa-labez hornituriko giza sarraskien egilea; legea, joko zikinaren araua; askatasun unibertsala, herrientzako kartzela; antisemitismoa, Auschwitz; sentimendu nazionala, genozidioa. Zalantza izpirik gabe, egiaren aroa da gure hau. Hala eta guztiz ere, gezurretan jarraitzen dugu, ohituraren poderioz, nabarmen geratzeko baino ez bada ere; maitasuna! entzun eta denok dakite hilketaren unea heldu dela; legea! eta lapurretaren orena heldu dela… Ez genuke ahaztu behar Auschwitz ez zela desegin Auschwitz zelako, gerrari iraulketa bat gertatu zitzaiolako baizik; eta Auschwitzetik gaur arte ez dela ezer gertatu Auschwitzen gezurtapen bezala bizi ahal izan dugunik”.
  1. “Hitzak bizitzak baino urrunago doaz. Ibaiak gurutzatzen diren hiriko azkorrietan harilkatzen ditudan eleek askatzen eta aldi berean adiskide minen sinesteen harkaitzetan hausten naute. Izenik zaharrenak, zakarrenak, ahoska ezinenak darabilzkit. Hondoa uki dut. Gabetasunarena. Biluztasunarena. Mintzo naizenean ez naiz ezer hiztegi ahantzi eta burlatu hori baino. Hargatik, alde edo aurka, adiztegia, aburua zizelkatzera bulkatu eta partitzea zilegitzen didaten treneko billeteak da. Eta orduan nik dut ene bidaiaren ibilaldia hautatzen”.
  1. Dena idatzi bezala suertatzen bada, zazpi gizonengatik hilko zara. Bat, sehaskan kulunkatua eta bularretik hazia, beste bat, titi tente eta gazteei atxikitzen zaiona, beste bat, plater hutsak harrika botatzen dituena, beste bat, pobreei irabazten laguntzen diena, beste bat, lanean lehertzen dena, beste bat, ilargiari begiratzearekin laketzen dena. Mundu osoa izanen da zure hilarria: zuk zeuk behar duzu izan zazpigarrena.

Testuen egileak: 1. Ramon SAIZARBITORIA, 2. Alessandro BARICCO, 3. Erri DE LUCA, 3. Alain BADIOU, 4. Imre KERTÉSZ, 5. Itxaro BORDA, 5. Attila JÓZSEF.

HIRU

Liburua hitz larriz beteta dago. Hona horietako batzuk, alfabetikoki ordenatuak: Autonomia, Beste Politika, Biktimak, Bortizkeria, Damua, Energia Atomikoa, Erreala, Erreparazioa, Errepresioa, ETA, Fetitxeak, Hiraren bankuak, Iraultza, Kaltea, Konbertsioa, Legea, Lemoiz, Nazioa, Posesioa, Sadomasokismoa, Sekularizioa, Suplantazioa, Tortura, Usurpazioa… Horien artean bi aukeratuko ditut: Dolua eta Erbestea.

Dolu baterako arrastoak. Gure belaunaldian mundua aldatzearekin amets egin genuenok eta konpromiso handiak hartu genuenok, derrotatuak izan ginen. Ez ETA, Ezker Abertzalearen estrategia politiko-militarra, ezkerra orokorki. Ez bakarrik gurean, Mendebalde osoan baizik. UKAZIOA da defentsa mekanismorik larriena… eta horretan gabiltza.

Barne erbestea.  Eginkizun sozio politikoetan engaiatu gienen hamarretik zortzi edo bederatzi, gure ahaleginean alde batera erauziak eta jokalekurik gabe (ez bada arlo pribatuan, laboralean etab.) “politikatik” baztertuak izan gara, lehen edo beranduago. Mota guztietako usurpatzaileak izan dira ahalegin eraldatzailearen historia kontatu dutenak eta “errelatoen arteko borrokan” beraiek dira ongien kokatuak. Nire gogoeta barne erbeste horretatik egina da. Zuetako norbaiti diskurtso nagusietatik kanpo geratzen diren hainbat gogoeta baliagarri suertatzen bazaizue ere, liburuak bere helburua betea izango du.

LAU

Hiru egunkarik eman dute aurkezpenaren berri: Berriak, Noticias de Gipuzkoak eta Diario Vascok. Modu honetan abiatu zuen Berriako Ander Perezek bere kronika: http://www.berria.eus/paperekoa/1856/023/001/2016-07-01/zoramen_kolektiboaren_osteko_dolua.htm. “Errukirik gabe mintzo da Juan Gorostidiren ahotsa (Altza-Pasaia, Gipuzkoa, 1956), Donostiako Liburutegi Nagusiko sotoaren pareten artean, sendo: «Gure belaunaldian mundua aldatzearekin amets egin genuenok eta konpromiso handiak hartu genituenok derrotatuak izan ginen». Gupida oro gordeta dihardu, porrota ongi mastekatu eta hartaz gogoetan ibili denaren hitz jarioaz […] Ez ditu alferrik eman bost urte gaiari buruz gogoetan, gazte borrokalari garaien memoriari tiraka, egungoa ulertzeko. «bortxaz» paratu du bere burua paper zuriaren aurrean, gutunari segida eman eta liburua osatzeko, bere buruari sinetsaraziz: «Ez zara jasoko lan hau bukatu arte»”. Bi ideia daude hor azpimarratuak –bitan aipatuak–: erruki- edo gupida-gabezia da bat, eta derrota edo porrota, bestea. Ondoren, Doluaren premia azpimarratzen du bere kronikan: “Hamaika iturri, erreferentzia eta aipu baliatu ditu Gorostidik saiakera ontzeko. «Hitz larri eta potoloz beteta» dago liburua, baina bi ageri dira besteen gainetik, autoreak azaldu duenez. Barne erbestea da horietako bat, Gorostidik bere larruan bizia, atzo adierazi zuenez. Bestea, dolua. Izan ere, garai bateko belaunaldi konprometituaren porrota onartu gabea dela uste du idazleak, eta, ondorioz, haren dolurik ez dela egin uste du. «Frakaso baten, heriotza baten, trauma baten ondoren, ukazioa izaten da defentsa mekanismorik larriena, lehen gertatzen dena, baina larriena: ‘Hau ez zait niri gertatu, ez da posible’. Eta horretan gabiltza». Ukazioaren ostean, «depresioa» dator, Gorostidiren ustez. «Zuloa». Eta, dioenez, hor sortzen dira «eldarnioak»”. Zuzen jaso zuen ideia hau nire komentarioetatik Perezek.

2016-07-01_BERRIA_23

Nire adina bera duen Felix Ibargutxik idatzi zuen Diario Vascon http://www.diariovasco.com/culturas/201607/02/mundua-aldatzearekin-amets-egin-20160702091232.html Edizio digitaleko titularra egokia da: «Mundua aldatzearekin amets egin genuenok derrotatuak izan ginen», ez ordea paperean agertu zena: «Gure belaunaldiaren marka horixe izan da: ‘delirante’ batzuk izan garela». Esaldia, trakets josia izateaz gain, guztiz ezegokia da. Nahiz eta artikuluan zertxobait argitu ‘delirante’ adiera («Lehen esan dizudana: eldarnioan, delirioan sartu ginen, baina ez dut modu peioratiboan esaten; eldarnioa bizirauteko modu bat da. Gure belaunaldiaren marka horixe izan da: ‘delirante’ batzuk izan garela. Kakotxekin ipini behar da hitz hori, gauza delikatua da eta; batzuk minduta sentituko dira»), zer pentsa ematen du kazetariak hitz hau titularrerako aukeratu izanak. Baina ez da hori konturik larriena, baizik eta titularraren azpian ni aurkezteko osaturiko esaldia (paperean, betiere ez, zorionez, edizio digitalean): «[Juan Gorostidi Gaztetan, Errenteriako giro iraultzailean erreferentzia nagusia izan zen». Nondik atera du Ibargutxik baieztapen hori? Ez nik esandakotik. Baina ematen du zer pentsa honek Perezek (“gupidarik gabe, errukirik gabe”) hartutako ildotik: sendo eta gogor hitz egiteak “errukirik gabe” aritzea kontsideratzen da eta –areago Ibargutxik–: horrela ari dena “jefea” baino ezin izan… Errenteriako mugimenduan, aldiz ez zegoen jeferik, ezta ere “erreferentzia nagusirik” ere).

Hirugarren kronika Marta Esnaolak firmatzen du, aurrekoak ez bezala, gaztea eta emakumea bera, (http://www.noticiasdegipuzkoa.com/2016/07/01/ocio-y-cultura/krak-asko-sortu-ditzakeen-gogoeta-lana), eta ezin egokiro azpimarratu du nori zuzentzen diodan gogoeta: «Bestalde, gazteentzat liburua dela ere azpimarratu zuen Gorostidik, nahiz eta publiko zaila iruditzen zaion, aspaldiko kontuak kontatzen baititu. Hala ere, 20 urte inguruko jendeari zuzentzeak bere arrazoia du: “Gazteek beti eskatzen dizkiete esplikazioak zaharragoei, eta nire alabari eskainitako liburua bada ere, belaunaldi guztiarentzat da”, nabarmendu zuen. “Zer dela eta? Non sartu zineten, zertan ibili zineten, ondorio hauetara iristeko?” bezalako galderen erantzuna jakin nahi dute, eta Gorostidiren ustetan, eginkizun saihestezina da adineko batentzat. “Gazte batek sendotasuna behar du, bere bidea errazago egingo du mapa sendo bat badu”. Bere ustetan, energia, sasoia eta grina dituzte gazteek, baina eskarmentua eta orientazioa baliagarriak izan daitezke eurentzat».

 

7.Herootza aurkezpena

Facebooktwittertumblrmail

Entradas relacionadas

Utzi erantzuna

Zure e-posta helbidea ez da argitaratuko.

This site is protected by reCAPTCHA and the Google Privacy Policy and Terms of Service apply.