XORIEN IHESA: HEGAZTIAK EUSKAL KANTAGINTZAN

Xori bat pausatzen da ene leiho hegian Etxahun Iruri, “Goizian argi hastian” Hegazti herrariak pausatu dira leihoan Joseba Sarrionandia, Mikel Laboak kantatua Hegaztia giza jendearen alderik sotil edo izpiritualenaren sinbolo unibertsala da; indar garaiezinak edo eternalak fenix hegaztiaren edo suge hegadunaren (antzinako Mexikoko náhuatlen Quetzalcóatl), grifoen edo dragoien irudi hegadunez Seguir leyendo

LEKEITIO LEMOIZEN DA

(Donostiako Tabakalerak Non dago Lekeitio? ekimenaren barruan “Gorrotoaren politikaz: sumindura, azken giza baliabidea” 2021eko martxoaren 6an emandako hitzaldiaren transkripzioa. JAKIN aldizkariaren 244 zenbakian argitaratua, 2021ean) Lekeitio saileko zati bakoitza abotsaren ernetze inizaitikoaren eremua ditake eta heriotzaren premonizioa. Lehen eta azken hatsaren arteko epe laburra. Nostalgiaren minaren mina. Ugaria eta bakuna. Seguir leyendo

EUSKAL ERESERKI BAT SASOI APOKALIPTIKOETARAKO

Mikel Laboak eta Joxean Artzek osatu zuten tandem harrigarriak 70eko hamarkadan eman zuen bere onena. Ez Dok Amairu bere muga naturaletara bultzatu zuten, eta bertan nagusi ziren jarrera milingekin hautsi. Baga, biga, higa sentikariak gauzatu zuen muga eta haustura hura, eta, Jose Mari Zabalarekin batera, Ikimilikiliklik ikuskizunarekin jarraitu zuten beren bidea, artista bakoitzaren baitan inplosioa gertatu zen Seguir leyendo

TXORIAREN GARRASIA URREZKO KAIOLATIK

Badira zibilizazioak —atzo arte gehienak, eta egungo indartsuenen artean, esaterako, han txinatarra— hildakoei zor zaien begirune eta kultuen inguruan eraiki eta egituratzen direnak. «Liburuaren inguruko zibilizazioetan» hezitakooi liburu sakratuez ari naiz, Bibliaz, Koranaz… arrotza egiten zaigu hori, ulertezina. Zer egin heriotzarekin, zer hildakoekin? Nola bizi dolua eta dolu-ostea? Ezin uka honetan Seguir leyendo

LABOAREN BITARTEKARIA. Mizel Thereten ‘Lekeitioak’

(Artikulu hau BADOK gunean argitaratua izan da: http://www.badok.eus/laboaren-bitartekaria-mizel-thereten-lekeitioak/) Mizelen dantzaldian egon ondoren, Punta Mbondara (Ekuatore Ginea) eta han aurkitu nuen txalupariarengana itzuli naiz. Hildakoen bizitzaz aritu ginen berbetan txaluparia eta biok aspaldi hartan, eta “Laboa bizirik” ala “Laboa hilik” bueltaka, berarengana itzuli eta elkarrizketa hura berritu dut egunotan. Orduan bezala, Seguir leyendo

2017 ERROBIKO FESTIBALEKO OHARRAK 2: XORIEN IHESA

Agertoki huts bat, isilik argi itzalean, eta etxerako erabiliko genukeen arropa soilaz, berdin jantzitako bost gizon-emazte geldirik: zenbat denboraz eutsi ahal izango genioke egoera horri deseroso sentitu gabe? Bortxaz jasotzen ditugu impasse tarte horiek, eta exijitu egiten diogu artistari barruan sortzen zaigun deserosotasun hori bete dezan kolorez, soinuz, mugimenduz, hitzez. Seguir leyendo

2017 ERROBIKO FESTIBALEKO OHARRAK 1: BANATU BARTOK

Bela Bartok XX. mendeko konpositore hungariarraren errebindikazioaz hasi zen kontzertu saioa. Orain hamar bat urte hasi ziren Christine Martineau (biola eta kantua) eta Denise Laborde (mandolina eta ahotsa) elkarrekin Bartoken errepertorioa lantzen. Bide luzea izan da haren eskutik hasi eta, euskal tradizioan barrena, Europa ekialdekoan murgilduz jorratu dutena. Disonantziaren maisua Seguir leyendo

JOXAN ARTZE, NOLA BELZTU BEHAR ZURIA

Zerbait baldin badute Joxan Artzeren liburuek da ekintza moduan daudela eraikiak. Idazketaren osteko konposizio lan handia dute beti, eta konposizio lan horrek izaera performatiboa gehitzen dio idazketari. Bere liburu bat ez da poema bilduma soila; aitzitik, poemaz poema irakurtzen badugu, motibo gutxi batzuk baino ez ditugu topatuko, eta gai horietako Seguir leyendo

EUSKAL KULTURAREN ORAINA: Baga, Biga, Higa

Badira pieza batzuk —kantu xumeak, askotan— balio dezaketenak giro bat deskribatzeko, eta baita kultura ulertzeko moduaren bilakaera ere urteen eta belaunaldien pasaeran. Laboaren “Baga, biga, higa” da horietako bat. Horietako askorekin egin zitekeen ariketa, eta gure ikonoetako baten kantuarekin egingo dut nik, Laboaren “Baga, biga, higa”-rekin, hain justu (“Txoria txori”-k ere balio dezake horretarako, baina Seguir leyendo