1

ELIZA KATOLIKOAK ‘EZ DAKI’

(BERRIA egunkariak 2019ko otsailak 17an argitaratu zuen artikulu honen bertsio laburra: https://www.berria.eus/paperekoa/2041/024/002/2019-02-17/eliza_katolikoak_ez_daki.htm)

Vatikanoko agintari burua (“aita santua” izendatzen dugun hori) aztoratuta dabil Eliza barruko eskandalu sexualekin, eta otsailaren 21etik 24ra bitartean mundu osoko apezpikuburuak konbokatu ditu gaiaren inguruan gogoetatzeko. Arabiar Emirerri Batuetatik bueltako prentsaurrekoan egin zuen iragarpena, eta, bileraren premia eta arrazoia esplikatzerakoan, hau esan omen zuen: “apezpikuburuek ez dakite zer egin, ez dakite nola jokatu kasu hauei aurre egin behar dietenean, eta elkartu behar dugu hori bideratzeko”. Jakintsuen artean jakintsuenek ez dakite, beraz.

Prentsaurreko berean erantzun zuen egunotan agertzen ari diren Eliza barruko emakumeen aurkako jazarpenen salaketei buruz. Doris Wagner moja ohiak salatu duenez, haietatik % 40 batek pairatu du bortxa sexualik apezengandik. Horri buruz ere, Elizak ez zekien. Klerigoek nahiz erlijiosoek debekatuta dute etxetik kanpo inongo salaketarik jartzea, hori dute lege, eta ageriko zornea ukaezina denean, barkamena eskatzearen protokoloa abiatzen dute: biktimen alde, lehenik eta behin; eta otoitz zintzoak agintzen dituzte haien arimen alde, eta “jendarte osoa zeharkatzen duen lakra hori behingoz desager dadin”.

Orain gutxi Gipuzkoako apez jatorrenaren gaineko salaketa haizatu zenean, berak ere gure artean pederastia kasurik zegoenik ez zekiela deklaratu zuen, artean Eliza barruan epaitua eta kondenatua izan bazen ere. Gerora, agerian geratu dira beste hainbat kasu, azkena Deustuko salestarrena. Haiek ere ez zekiten ezer. Ondoren, salatzaileen arrazoiak ukaezinak zirenean –“zuzendaritzara jo genuen, baina nola egingo ziguten kasu, zuzendaria bera horretan baitzebilen”–, barkatzeko mesedez…

Gai honi buruz beste behin idazteko bulkada sentitu nuen Deustuko zuzendari haren izena egunkarian idatzita ikusi nuenean: Luis Rojo, Errenteriako Don Boscon nire irakasle ere izandakoa. Eta saihestezina egiten zait garai haietara itzultzea eta pentsatzea gaztez betetako giro animatu hartan Porfirio Castrok –ezagutu genuenon artean inork ahaztuko ez duen sadiko odolzalea[1]– eta Luis Rojo pederastak osatzen zutela 9, 10, 11 urteko haurren zuzendaritza tandema. Gure gurasoek ez zekiten, gainontzeko irakasleek ere ez… Gerora ere, garaian kolegio haiek jokatu zuten funtzioa goraipatua izan denean, gustu txarrekoa da terrore erregimen hartaz ezer esatea. Badakigu beharrezkoa dugula ahaztura bizirik irauteko, baina badakigu ere egitura haiek zuzendu eta kudeatzen zituzten ordena erlijioso berek heziketaren proportzio handi baten buru jarraitzen dutela, aurreko hamarkaden gaineko inongo autokritikaren beharrik sentitu gabe. Beraiek ez baitakite zer eta nola.

Luis Rojo salestarrarekin 1968ko argazki batean

Eliza Katolikoak ez daki, nonbait, haur bat bortxatua denean munduarekiko haren oinarrizko konfiantza suntsitzen dela eta perbertsiorako ateak parez pare zabaltzen zaizkiola barne infernuan. Babesgabetasuna ezartzen dela biktimaren muinean eta bere burua defendatzeko ahala erabat makaltzen dela. Horrela elikatzen da gurpil zoroa, borreroak ongi baitaki bortxatuak nekez erreakzionatuko duela bere buruaren defentsan, eta askoz ere gertagarriagoa dela biktimaren izaera barneratzea, lotsaren eta erruaren poderioz, isilik eta mendeko betiko –horrek bilakatzen du biktima kategoriakoa, eta ez bidegabekeria bat pairatu duen nornahi soila–. Hamarkadak pasata, haietako norbaitek barrua erretzen dion pozoia askatu beharrez gertaturikoa salatzen duenean, zauriaren neurri zehatzaz jakiten hasten gara: noren esku izan zen, zenbat kasutan… eta baita haren inguruko ñabardura juridikoez ere: preskripzioa bai ala ez, eta abar. Badakigu gaitz izugarri baten lagin txiki baten aurrean gaudela, eta izugarrikeria hori hain zaigu eramangaitza, ezen exorzismo erritoak abiatzen baititugu: politikarien deklarazioak, auzotarren elkartasunak, abokatuen ñabardurak, apaizen mea culpak. Ezin dugu izugarrikeriarekin bizi, eta gugandik at ipintzen saiatzen gara. Ahaztu behar dugu, normaltasunera bihurtu. Baina ezin dugu ahantzi sistema orokor batez ari garela eta sistema horren bortxa naturalizatua genuela jendarte osoan. Eta orain ere badugula hein handi batean eskoletan, lantegietan, familian –zer esanik ez eliza, polizia edo armada bezalako egituretan.

Moralkeria da Eliza Katolikoak gehien erabili eta erabiltzen duen arma ideologikoa: Ongiaren eta Gaitzaren arteko guda eternala gutako bakoitzean jokatzen da, eta geure bulkadak, ekintzak, pentsamenduak Ongiaren eremura eramaten saiatu behar dugu; Ongiaren Erreinu Erabatekoa gauzatzen den bitartean, Azken Juizioan Epaile Nagusiak emango duen epai apelaezinaren zain. Bitartean, etsimendua eta barkamena predikatzen digu Elizak. Ez zaio zaila jarrera horretatik antipunitibismoa aldarrikatzea, baina aldarrikapen horiek bere burua bortxatzaileen, borreroen aldeko seinalatua denean ateratzen ditu, berezko dituen egiturei eta botereari buruzko kontuak inork eskatu ez dakizkion.

Egitasmo modernoaren erdian dago Eliza eta Estatua bereiztea, baina Eliza Katolikoak oso gaizki eraman du betidanik egitasmo hori. Azken mendeetan bultzatu dituen gurutzadak “antimodernistak” izan dira –XX. mendeko azken hamarkadak arte, “juramentu antimodernista” egitea exijitzen zitzaion klero katolikoaren parte izan nahi zuen edonori–. Nork pentsatuko zuen 70eko edo 80ko hamarkadetan XXI. mendeko Elizaren arazo publikorik larriena pederastia eta jazarpen sexualaren inguruko egiturazko leherketatik etorriko zenik? Zorne horren parte txiki bat agerira ateratzen denean, Elizak ez dakiela dio. Denok dakigu, bidenabar, Elizak duen boterea jakintzaren eta gorentasun moralaren gainean eraikia duela: horrek justifikatzen du kontzientziak gidatzeko bere buruari ematen dion agintea, eta hezkuntzari oro har ematen dion lehentasuna: ez dago instituziorik munduan maila horretako hezkuntza sarerik duenik.

Egunotan, Europaren erdian egoitza duen Estatu teokratikoan, mundu osoan hedaturik duen gerontokraziak bilduta pasako ditu hainbat ordu, hainbat egun, muineraino barneratuta duen haurren eta emakumeen aurkako bortxari zein bide eman pentsatzen, erregutzen. Jainkoaren izenean gainontzekoei egunero zer egin behar dugun predikatzeko gai sentitzen direnek ez baitakite zer egin ebanjelioan agertzen den sententziarik argienetako bakarrarekin: “Nahitaezkoak dira eskandaluak, baina haur bat eskandalizatzen duenak hobe luke errotarri bat lepoari lotuko baliote eta itsasora bota”.

[1] Porfirio Castroren izena aipatzen da Els internats de la por (“Beldurraren barnetegiak”) dokumentalean (TV3, 2017), Errenteriara lekualdatua izan aurretik Madrilen izan zuen portaera esplikatuz (38’tik aurrera).

GAIARI BURUZKO aurreko artikuluak: